Leven onder je eigen voorwaarden
Onlangs was Elizabeth Gilbert*) in Nederland, schrijver van het boek “Big Magic”. Een boek over het bewandelen van je eigen pad. Ze gaf hierover een prachtige lezing. Over creativiteit, zeker. Maar belangrijker nog voor creatieve koplopers: leven op je eigen voorwaarden. Over het betreden van ongebaande paden. In dit artikel deel ik, Rachel Levi, de 5 belangrijkste tips uit de lezing. Mét een persoonlijke noot.
Wat is “Big Magic”?
Tijdens één van mijn verjaardagen kreeg ik van een theatercollega het boek ‘Big Magic’ cadeau van Elizabeth ‘Liz’ Gilbert. In eerste instantie trok het me niet, een boek over creativiteit. Ik geloof niet zo in het vangen van iets wat zich eigenlijk niet vangen laat. Maar ik las het toch én -zoals zo vaak als je het het minst verwacht- werd ik positief verrast. Big Magic beschrijft de relatie van ‘Liz’ met creativiteit. En boy, die relatie kan soms best ingewikkeld zijn.
Het zette me aan het denken over mijn eigen creativiteit en de plek die het in mijn leven innam. In mijn geval een grote plek, maar hiërarchisch altijd pas ná mijn werk. Best gek, als je bedenkt dat ik een creatief wezen ben in hart en nieren.
Creativiteit buiten werktijd
Een paar jaar geleden zag mijn leven er nog omgekeerd uit. In mijn werk was ik iedere dag maatschappelijk betrokken. Mijn carrière stelde ik ten diensten van de meest kwetsbaren in onze samenleving. Als ik opstond om naar mijn werk te gaan wist ik voor wie ik het verschil wilde maken. Huiselijk geweld, kindermishandeling, mensenhandel, armoede, schuldenproblematiek, achterstand. Als ik ook maar íets kon bijdragen, al was het een druppel op een gloeiende plaat, was het goed.
Mijn creativiteit kreeg vooral een plek buiten werktijd en vooral in het theater. Ieder vrij uur dat ik had ging naar het schrijven, spelen of regisseren van een voorstelling. Naar het schetsen van decors, ontwerpen van posters, of wat er dan ook nodig was om een zwarte doos -want een theater is niets meer dan dat- om te toveren in een nieuwe magische realiteit. Voor heel even.
De 5 belangrijkste tips van Elisabeth Gilbert
Het boek “Big Magic” zette mij enorm tot nadenken. Het is het startpunt geworden tot een ware metamorfose, in alle opzichten.
Graag deel ik met jou de belangrijkste 5 tips uit haar lezing die ik onlangs bijwoonde. Plus een extra tip van mijzelf.
Tip 1: Kiezen voor jezelf is nee zeggen
Het wordt vaak gezegd: als je wilt leven onder je eigen voorwaarden moet je nee leren zeggen. Nee is een rotwoord. Zo lastig uit te spreken. Het roept direct de angst op om niet aardig gevonden te worden, anderen teleur te stellen of iets te missen (FOMO).
Het is al lastig om nee te zeggen tegen de dingen die je eigenlijk niet wilt (‘The things you don’t care about’). Maar Elizabeth Gilbert gaf haar eigen perspectief op nee zeggen. Om authentiek te leven én te creëren vanuit haar hoogste potentieel, moest ze niet alleen leren nee zeggen tegen de dingen die ze niet wilde, maar juist óók tegen dingen die ze wél wilde.
Want… als iemand je vraagt om gezellig koffie te drinken of een avond uit te gaan, voel je misschien: Ja! Daar heb ik zin in. Maar veel en vaak ja zeggen tegen dingen die je leuk vindt, ontneemt je wel de tijd om iets te creëren wat groter is dan jijzelf. In het geval van Liz vaak een nieuw boek. De les die ze deelde: Voel je dat je iets te creëren hebt? Dan betekent dat soms ook offers brengen. Voor mij is dit een terugkerend thema. Ik was gék op theater, gepassioneerd zelfs. Toch zei ik op een gegeven moment nee tegen weer een nieuwe voorstelling. Want ik wist: er wil iets nieuws ontstaan. Als ik nu ja zeg -tegen iets waarvan ik weet dat ik het geweldig vind- weet ik dat er geen ruimte overblijft voor dat nieuws. Ik stopte met mijn theaterwerk en binnen een jaar was mijn bedrijf geboren.
Ik wist dat ik iedere dag opstond om het verschil te maken voor de meest kwetsbaren in de samenleving. Toch voelde ik dat ik nee moest zeggen. Want met mijn unieke set aan talenten (die iedereen heeft), zat ik toch niet op de goede plek. Ik zei mijn baan op en kon op een andere manier van betekenis zijn. Creativiteit kwam op 1. En de voldoening werd niet kleiner. Integendeel. Er kwam ruimte om op een andere manier het verschil te maken. Om een beweging op gang te brengen die groter is dan ikzelf.
Op dit moment zeg ik dagelijks nee tegen dingen die ik niet graag doe én dingen die ik wel graag doe. Alleen daardoor kan ik met mijn team straks een geweldig festival neerzetten voor iedereen die voelt: Er zit meer creativiteit in mij en die creativiteit mag een grotere plek innemen in mijn werk.
Tip 2: Geef niet om de dingen waar je niet om geeft
Wat doen we toch veel omdat het hoort, omdat het verwacht wordt en omdat we het onszelf opleggen. Daardoor worden we een groot deel van de tijd geleefd. We worden geregeerd door onze telefoon en mailbox, door vragen van anderen.
Elizabeth is haar beste vriendin en partner Rayya verloren. Ze was getrouwd met een man toen haar beste vriendin de diagnose kanker kreeg. Ze realiseerde zich toen dat ze veel meer voor haar voelde dan vriendschap. Ze sprak dit uit naar haar man, vloog direct naar haar vriendin, sprak haar liefde uit en kon haar geliefde tot het einde als partner bij staan.
Deze ervaring relativeerde alles. Waarom zou je geven om de dingen waar je niet om geeft? Je leeft nu. Een mooi praktisch voorbeeld: Alle klachten en vragen die geen energie geven gaan onbeantwoord in de prullenbak. ‘I don’t care’. Waar mag jij meer schijt aan hebben?
Tip 3: Ben wat je gelooft
See it, feel it, be it. Alles is voor je mogelijk. Maar alleen als jij gelooft dat dat zo is.
Soms als je groeistappen zet voelt het misschien in het begin nog een beetje als ‘fake it till you make it’. Dat is ok. Het betekent dat je je comfortzone hebt verlaten. Je zal merken dat het nieuwe al heel snel vertrouwd voelt, dat je je groei hebt geïntegreerd. Dit proces kun je keer op keer herhalen.
Ook ten aanzien van je angsten. Elizabeth vertelde over haar goede vriend die als mantra voortdurend uitsprak: everything is going to be be alright. Hij ademde het. Als hij in de ruimte was, voelde je: alles komt altijd goed. Elizabeth die zelf iedere ochtend angstig wakker werd, nam dit mantra over. In het begin geforceerd, maar het ging vanzelf steeds krachtiger en echter voelen. Tot ze merkte: ik ben wat ik geloof. Ik kan nu ook de ruimte binnenlopen en mensen het gevoel geven dat alles goed komt. Altijd.
Tip 4: Probeer niet te controleren wat je niet kúnt controleren
Als ik met mensen spreek over creativiteit in hun werk hoor ik vaak excuses. Bij ons kan dat niet, er wordt toch niet naar me geluisterd, ze (het hoger management) geven geen ruimte…
Er gaat veel energie verloren door buiten de eigen cirkel van invloed te vechten om dingen te veranderen. Als je ziet dat je dat mag loslaten, dat je niets onder controle hoeft te houden wat je niet onder controle kúnt houden, kun je weer zien waar wél je invloed op hebt. Je eigen gevoelens en gedachten. Je eigen acties. Je eigen energie. Je eigen voorbeeld naar anderen.
Hier hoort ook bij dat je leert je te onthechten van het resultaat. Doe de dingen die je doet met liefde en passie, maar verwacht niets. In het loslaten zit de kracht. Controle is ook een enorme creativiteitskiller. Als je op commando creatief probeert te zijn zal het niet gaan stromen. Als je een bestseller probeert te schrijven zal je over iedere zin twijfelen. Laat het resultaat los, dan kan de creativiteit gaan stromen.
Tip 5: Relax!
Een mooi pleidooi van Elizabeth was om met z’n allen veel meer te ontspannen. We leven in een wereld waarin heel veel moet. Niet in de laatste plaats van onszelf. We moeten presteren, tegelijk een goede moeder, werknemer, vrouw, dochter, buurvrouw, hulpmoeder, mantelzorger zijn. We moeten zoveel en daarom worden we gejaagd en onaantrekkelijk. Let maar eens op zei ze: de persoon in de ruimte die het meest onspannen is, ziet de dingen het meest helder én heeft een magische aantrekkingskracht op anderen.
We willen graag samenwerken met ontspannen mensen. Loslaten, vertrouwen (op iets groters dan jezelf) en niets nodig hebben van de ander, zorgt ervoor dat je je eigen intuitie beter kunt horen. Dit helpt je de keuzes te maken die het dichtst bij jezelf staan.
De tip die ik zelf nog zou willen toevoegen:
Mijn extra tip: Volg de vonkjes
Veel mensen komen niet in beweging. Ze voelen dat er meer voor ze is, maar bevriezen omdat ze nog niet weten wat. Ze hebben geen duidelijke visie voor de toekomst, geen heldere droom. Herken jij dit in jezelf? Draai het dan eens om. Je hoeft nog helemaal niet te weten waar je naar toe gaat. De toekomst mag één grote wazige blur zijn.
Het enige wat je hoeft te doen is het eerste kleine vonkje te volgen. Merk je dat je ergens energie van krijgt? Doe daar meer van. Zo ga je van vonkje naar vonkje. Onderweg zal je merken dat jouw eigen pad zich vanzelf aan het ontvouwen is.
Interesse in creatief denken en persoonlijk leiderschap?
Sluit je aan bij Chaos in de Orde, een beweging van organisatievernieuwers. Een beweging van mensen die bereid zijn voorbij het bekende, voorbij het ‘zo doen we dat nu eenmaal’. Die bereid is zichzelf én de bestaande orde uit te dagen met frisse ideeën.
Op 20 november 2020 vindt de tweede editie plaats van het Chaos in de Orde festival.
Voor tickets en informatie:
